BİYOTEKNOLOJİ
– Teknolojinin canlılar üzerindeki uygulamalarına biyoteknoloji denir.
– Genetik mühendisleri, genler üzerinde çalışan ve elde ettikleri sonuçları mühendislik bilgileriyle birleştiren kişilere genetik mühendisi denir. Genetik mühendisleri biyoteknolojiyi uygulayan kişilerdir.
BİYOTEKNOLOJİK UYGULAMALAR
Gen tedavisi: Hücredeki eksik ya da hatalı genlerin işlevini üstlenecek yeni genlerin hücreye aktarılmasıdır.
Islah: Yapay seçilimle istenilen özellikte daha verimli bitki ve hayvan ırklarının elde edilmesine denir. Islah çalışmalarında çaprazlama yapılır. Örneğin sıcak ortamda yetişen bir çilek bitkisine soğuğa direnç gösteren bir canlının bazı genleri aktarılarak soğuğa dirençli çilekler elde edilebilmiştir.
Klonlama: Bir tek bireyden alınan hücrenin çoğaltılarak ana bireyle tamamen aynı genetik yapıda yeni birey oluşturulması işlemidir. Bilim insanları, Dolly (Doli) adını verdikleri bir koyunu bu şekilde elde etmiştir. Aşağıda bir koyunun klonlanması açıklanmıştır.
Aşılama: Hastalık etkeni olan bir mikrobun zayıflatılarak veya öldürülerek vücuda verilmesi işlemidir. Bu sayede vücut, verilen mikrobu tanır ve ona karşı savunma elemanı oluşturur. Böylece hastalık etkeniyle karşılaştığında onunla kolayca savaşabilir. Günümüzde birçok hastalığı önlemek için aşılama uygulanmaktadır.
Gen aktarımı: İstenilen özellikteki genin istenmeyen özellikteki gen ile değiştirilmesidir. Örneğin gen aktarımı sayesinde bakterilerin insülin hormonu üretmesi sağlanmış ve bu hormon, şeker hastalığının tedavisinde kullanılmıştır.
BİYOTEKNOLOJİK UYGULAMALARIN İNSANLIĞA ETKİSİ
– Biyoteknoloji uygulamaları sonucunda yeni ve kaliteli ürünlerin yapılması da hedeflenmektedir. Ancak bazı olumsuz sonuçlar da ortaya çıkabilir.
Biyoteknolojinin Faydaları
▶ Hastalıkların erken teşhis ve tedavi yöntemleri geliştirilebilir.
▶ İlaç ve gübre kullanımını azaltarak toprak ve su kirliliği önlenebilir.
▶ Çeşitli ilaç ve aşılar geliştirilebilir.
▶ Yapay doku, hücre organ yapılabilir.
▶ Hastalıkların tedavisi için kök hücreler saklanabilir.
▶ Soğuğa, tuza, böceklere, kuraklığa dayanıklı bitkiler üretilebilir.
Biyoteknolojinin Zararları
▶ Biyolojik silahlar üretilebilir.
▶ GDO(genetiği değiştirilmiş organizmalar) sebze ve meyve üretiminde kullanılmaktadır.
▶ Genetiğiyle oynanmış bitkilerle beslenen canlılar zarar görebilir.
▶ Genetik mühendislerinin bir bitkideki geni başka bitkiye aktarmaları sonucu onları yiyen insanlarda alerjiye rastlanması.
▶ Tohum ve ilaç üretiminin geleneksel yöntemlerden uzaklaşıp büyük şirketlerin tekeline geçmesi.
▶ Doğal ürünlerin yapayları yapılarak bazı ülkelerin ekonomisine zarar vermesi.
▶ Tarım ilaçlarına karşı dirençli böceklerin oluşmasına neden olması.
▶ İnsan klonlanması gibi etik olmayan sorunlar